Bóng đá Australia đối diện tương lai ảm đạm vì bỏ bê đào tạo trẻ

Sự sụp đổ của COE

Câu hỏi về tương lai của đội tuyển Australia được đặt ra từ cách đây 4 năm, ở thời điểm trước khi "Socceroos" giành quyền tham dự VCK World Cup 2018 diễn ra trên đất Nga. Sự kiện Liên đoàn Bóng đá Australia (FFA) tuyên bố đóng cửa Trung tâm đào tạo tài năng Canberra (COE) hồi tháng 4/2017 gây ra không ít tranh cãi.

COE là nơi đào tạo ra "thế hệ vàng" của bóng đá Australia với những Harry Kewell, Mark Viduka, Ned Zelic, Craig Moore và nhiều cầu thủ xuất chúng khác. Trong hơn 3 thập kỷ, COE là trường đào tạo bóng đá lớn nhất Australia cho những thanh thiếu niên ở độ tuổi U18.

Tuy nhiên, vị thế của trung tâm này ngày càng giảm đi tỷ lệ nghịch với sự phát triển của giải vô địch quốc gia A-League và hệ thống lò đào tạo của các CLB. FFA quyết định sẽ sử dụng nguồn lực tài chính một cách hiệu quả hơn và đóng cửa COE trong bối cảnh trung tâm ở thời điểm đó chỉ đào tạo 24 nam sinh. 

"COE đã phụng sự hết khả năng của mình cho mục tiêu phát triển bóng đá Australia suốt một khoảng thời gian dài, nhưng đã đến lúc mọi thứ thay đổi. Chúng tôi đang làm việc với các CLB và liên đoàn thành viên để xây dựng một kế hoạch phát triển cầu thủ trên toàn quốc, nếu hệ thống học viện của họ đáp ứng yêu cầu", David Gallop, Giám đốc Điều hành FFA ở thời điểm 2017, chia sẻ với The Guardian.

COE được thành lập từ năm 1981 và trở thành cái nôi phát triển cho những tài năng bóng đá xuất chúng hàng đầu Australia. Song, ngày càng ít phụ huynh cho con em mình theo học tại trung tâm này mà thay vào đó, lựa chọn tin tưởng những đội bóng địa phương hoặc học viện đào tạo của các CLB lớn ở A-League.

Làn sóng ủng hộ và phản đối dấy lên sau quyết định đóng cửa COE của FFA. Bên ủng hộ với đại diện là Ron Smith, người đã có 14 năm làm việc tại trung tâm này và hiện điều hành một công ty riêng chuyên tư vấn về bóng đá, khẳng định: "Thời thế đã thay đổi, chương trình đào tạo của COE không còn như trước nữa. Nhiều trẻ em ngày nay không chọn đến đó. Nhìn vào thực tế, bạn có thể hiểu tại sao FFA đưa ra quyết định này".

Ngược lại, những người phản đối cho rằng các CLB A-League chưa sẵn sàng với kế hoạch đào tạo trẻ và học viện của họ cần nhiều thời gian nữa mới có thể đạt đến tiêu chuẩn của COE. Quyết định mở học viện phần lớn liên quan đến lợi ích về tài chính hoặc củng cố nhân sự cho đội một thay vì hướng đến sự phát triển chung của bóng đá trẻ Australia.

Tương lai nào cho bóng đá Australia?

"Socceroos" đang trả giá cho sự thay đổi to lớn này. Việc bỏ bê công tác đào tạo trẻ trong thời gian dài khiến Australia rơi vào tình cảnh thiếu hụt lực lượng kế cận. Và những Tom Rogic hay Aaron Mooy trong đội hình của HLV Graham Arnold hiện tại trở thành viên kim cương quý giá không biết khi nào mới có thể thay thế.

Không nhiều cầu thủ trẻ ghi được dấu ấn tại A-League, giải đấu được thống trị bởi những cựu binh và ngoại binh. Đồng thời, hiếm có cầu thủ xuất ngoại nào tạo được tầm ảnh hưởng lớn như Tim Cahill đã từng. Ange Postecoglou, cựu HLV tuyển Australia, có thể đã đưa "Socceroos" lên một tầm cao mới dưới nhiệm kỳ của mình. Song, ông làm điều đó với một lứa cầu thủ có chất lượng kém hơn nhiều so với những người tiền nhiệm.

Gần 1 năm sau khi Postecoglou rời ghế thuyền trưởng "Socceroos" hồi tháng 9/2017, chiến lược gia 56 tuổi này chia sẻ với The Guardian: "Tôi đã có 7 năm làm HLV tuyển trẻ và 4 năm rưỡi ngồi ghế huấn luyện tuyển quốc gia. Tôi nghĩ nếu suốt khoảng thời gian đó, lãnh đạo FFA không hiểu được suy nghĩ của tôi, thì họ cũng sẽ chẳng bao giờ hiểu. Đó là lý do tôi từ bỏ công việc này".

Trong 7 năm làm việc ở đội trẻ, chiến lược gia người Australia đã nuôi dưỡng những cái tên như Mile Jedinak, Matt McKay hay Mark Milligan, một vài trong số các gương mặt đã đi lên từ cấp độ trẻ để góp mặt ở đội một, đại diện cho "Socceroos" dự World Cup 2014. Tuy nhiên, bất chấp thành công đạt được trong nhiệm kỳ của mình, ông thừa nhận nền bóng đá nước nhà đang có xu hướng thụt lùi.

Postecoglou cho biết: "Thành thật mà nói, tôi nghĩ chúng tôi đang đi ngược lại những gì nên làm. Thật không may, chúng tôi không nghĩ bóng đá là một khoản đầu tư, mà là chi phí. Chúng tôi suy nghĩ quá ngắn hạn và không có người lãnh đạo đủ tầm nhìn cũng như năng lực để hiện thực hóa mong muốn đưa Australia trở thành một thế lực trên bản đồ bóng đá thế giới".

"Ở thời điểm hiện tại, câu chuyện lúc nào cũng xoay quanh World Cup hoặc những giải đấu lớn sắp tới. Cá nhân tôi nghĩ thật khó để Australia cạnh tranh với các đối thủ ở châu Á trong tương lai. Chúng tôi không có cầu thủ chất lượng ở độ tuổi thanh thiếu niên. Cánh cửa dự VCK World Cup sẽ ngày càng bị thu hẹp lại bởi giờ đây, rất nhiều quốc gia châu Á đổ tiền vào đào tạo trẻ còn chúng tôi thì không", ông nói thêm.

Đội hình xuất phát của Australia đối đầu Trung Quốc đang ở độ chín của sự nghiệp, với loạt ngôi sao như Mathew Ryan, Tom Rogic hay Martin Boyle. Tuy nhiên, 8/11 cầu thủ của HLV Arnold đã ở đội tuổi trên 28, trong khi chỉ duy nhất Harry Souttar chưa bước sang tuổi 23.

Tại Olympic Tokyo 2020 diễn ra cách đây không lâu, Australia chỉ giành 3 điểm sau 3 trận và dừng bước ngay tại vòng bảng. Với chuỗi 9 trận thắng liên tiếp ấn tượng tại vòng loại World Cup 2022, nhiều khả năng "Socceroos" sẽ góp mặt ở giải đấu diễn ra trên đất Qatar vào năm sau. Tuy nhiên, đến World Cup 2026, tuyển Australia liệu có thể trình làng những tài năng trẻ mới, hay tiếp tục phụ thuộc vào lứa cận vệ già đã bước sang độ tuổi hoàng hôn của sự nghiệp?