Chuyện Conor McGregor, UFC, USADA và Doping: Tất cả những gì fan MMA cần biết

Dù đã không thi đấu hơn 2 năm nay, Conor McGregor vẫn là một tên tuổi lớn trong giới MMA. Sự xuất hiện của anh đồng nghĩa với một kèo đấu thú vị, những màn trash-talk cực cháy, và kèm theo đó là sự chú ý của truyền thông cùng những khoản thu nhập khổng lồ. 

Vậy nên đương nhiên không chỉ các fan hâm mộ, mà cả UFC, đặc biệt là Chủ tịch Dana White, đều rất hy vọng McGregor có thể tái xuất trong lồng đấu bát giác. 

Theo lệ thường, võ sĩ hễ có kế hoạch trở lại sàn UFC thì đều sẽ được Ủy ban phòng chống doping Mỹ (USADA) lấy mẫu xét nghiệm doping, và võ sĩ sẽ cần 2 mẫu xét nghiệm “sạch” trong ít nhất 6 tháng trước khi bước vào trận đấu. 

Mâu thuẫn bắt đầu từ đây. Trong khi phía USADA yêu cầu Conor McGregor phải đợi 6 tháng để được chứng minh đủ “sạch” doping, tay đấm Ireland cùng phía UFC lại cho rằng chỉ cần Conor đưa ra đủ 2 mẫu thử âm tính doping là được rồi. 

Xung đột giữa Conor McGregor, UFC, với USADA

Theo như những gì CEO của USADA, ông Travis Tygart, tiết lộ với truyền thông, thì UFC và USADA vốn vẫn ổn thỏa trong cuộc gặp hồi tháng 5 vừa qua để kéo dài hợp đồng xét nghiệm - kiểm tra võ sĩ giữa hai phía, bắt đầu vào năm 2024. 

Tuy nhiên, mâu thuẫn giữa 2 bên nổi lên khi trường hợp của Conor McGregor đã được đưa ra thảo luận. UFC muốn USADA cho Conor McGregor một ngoại lệ về thời điểm lấy mẫu xét nghiệm, như những trường hợp trước kia của Brock Lesnar và Miesha Tate. 

Tygart nói thẳng rằng UFC đang muốn thiên vị cho ngôi sao lớn nhất của họ, còn USADA muốn công bằng cho mọi võ sĩ. Không ai nên được có “ngoại lệ” cả. Theo CEO USADA, chuyện này hẳn đã khiến UFC quyết định “quay xe”, xé bỏ thỏa thuận tiếp tục hợp tác với USADA để chọn ký hợp đồng với một đối tác kiểm tra doping mới. 

Để đáp trả, trong buổi họp báo giữa tuần rồi, CBO của UFC Hunter Campbell, cùng Phó chủ tịch quản lý các vấn đề sức khỏe võ sĩ của UFC, Jeff Novitzky; phát biểu rằng USADA đang “bôi nhọ” UFC bằng những lời buộc tội vô lý. 

CBO của UFC khẳng định ý tưởng dừng hợp tác với USADA đến từ hơn 1 năm trước, khi mà UFC cho rằng với sự phát triển của công nghệ, họ hoàn toàn có thể tạo dựng một chương trình kiểm tra doping hiệu quả hơn, không quá phiền phức cho tất cả các bên, nhất là phía các võ sĩ. 

Có rất nhiều võ sĩ đã lên tiếng phàn nàn rằng thời điểm USADA lấy mẫu bất cập vô cùng. Ví dụ như vào đúng ngày thi đấu của Alexander Volkanovski, anh đang ngủ lấy sức tối thượng đài, thì bị nhân viên lấy mẫu gõ cửa lúc 6h sáng. Hay như Paulo Costa đang cắt nước, cắt cân, người ngợm tóp lại khô đét, lại cũng bị nhân viên USADA đòi lấy bằng được đủ lượng mẫu nước tiểu. 

Vì vậy, Campbell kết luận, 8 năm trước, lựa chọn duy nhất để kiểm tra doping cho võ sĩ là USADA. Nhưng nay, USADA đã không còn là lựa chọn tối ưu nữa.

Doping và cái lý của USADA

Trên lý thuyết thì, định nghĩa của “Doping” là việc sử dụng các chất hóa học và các phương pháp phi tự nhiên để nâng cao thành tích của võ sĩ. 

Có nhiều phân loại doping khác nhau. Về việc sử dụng chất cấm (chemical substances), để tránh mệt mỏi và giúp cơ thể đạt được sức mạnh tối đa, võ sĩ có thể sẽ sử dụng thuốc giảm đau, thuốc hồi phục cardio-hô hấp, thuốc kích thích hệ thần kinh trung ương, mà một số trong đó có thể là thuốc chống trầm cảm và kích thích mạnh. 

Kết cấu cơ bắp, hình thể có thể được sửa đổi bằng hấp thụ các chất steroids bắt chước testosterone. Sử dụng thuốc chống stress để dễ ngủ và duy trì các đặc điểm thể chất cũng bị tính là doping.

Các phương pháp phi tự nhiên thì sẽ bao gồm các thao tác dược lý, hóa học hoặc vật lý, ví dụ như uống thật nhiều nước, hoặc uống Probenecid để ức chế ống thận “xả” chất cấm vào mẫu nước tiểu. Chẳng cần đến mức “không xuất hiện”, miễn sao nồng độ chất cấm trong mẫu nước tiểu đủ thấp là được.

Doping máu là một ứng dụng cao cấp hơn và cũng khó phát hiện hơn. Để tăng lượng hồng cầu tối đa trong máu, tải nhiều oxy đến cơ bắp hơn, người ta sẽ lấy từ 1 đến 4 đơn vị máu từ chính VĐV, tách hồng cầu ra, giữ lạnh, rồi đợi một thời gian để truyền lại vào người chính VĐV đó trong khoảng 1 tuần trước trận đấu. 

Với võ sĩ, lắm lúc chỉ cần một điểm ưu thế trên sàn đấu đã là đủ để quyết định thắng thua. Do đó, cám dỗ của doping là cực kỳ lớn. Trong một phỏng vấn vào năm 2012, cựu võ sĩ UFC Krzysztof Soszynski từng phát biểu rằng có thể 95-96% các vận động viên top đầu UFC ngày đó đều có sử dụng doping, từ dùng steroids, thuốc EPO kích thích sinh sản hồng cầu, cho đến những kỹ thuật “high-tech” như tiêm tế bào gốc. 

“Tôi cực kỳ đồng ý với việc lấy mẫu xét nghiệm ngẫu nhiên trong một thời gian dài trước khi thượng đài,” Krzysztof Soszynski nói. 

“Nhất là khoảng 10 tuần, 8 tuần, 6 tuần trước trận đấu. Đó là khoảng thời gian anh đang tập nặng nhất, cày ải nhiều nhất. Khá nhiều người sẽ lạm dụng steroids ở thời điểm đó. Chứ không phải là tầm 2 tuần, 2 tuần rưỡi trước khi lên sàn - lúc đó thì các võ sĩ đã thư giãn hơn để họ có thể lên sàn khỏe mạnh rồi.”

“Đạo cao một thước, ma cao một trượng”, cùng sự phát triển của công nghệ phát hiện doping thì việc sử dụng doping cũng trở nên kín kẽ, khó phát hiện hơn. Cái chuyện các nhân viên USADA gõ cửa nhà võ sĩ lúc 6h giờ sáng cũng là có nguyên nhân: khoảng thời gian đó là thời điểm dễ dàng nhất để mẫu xét nghiệm nước tiểu có nhiều dấu vết của các chất hóa học, steroids tổng hợp. 

Cho nên, cứ xét về mặt lý thuyết, USADA có cái lý của họ khi kiên trì với mốc thời gian 6 tháng trước trận đấu.

UFC - USADA chia tay, ảnh hưởng thế nào đến các võ sĩ?

Hài hước ở chỗ, cùng lúc với thông báo UFC - USADA không còn tiếp tục hợp tác kể từ 01/01/2024, USADA cũng xác nhận Conor McGregor đã bắt đầu khoảng thời gian có thể lấy mẫu xét nghiệm doping trở lại từ 08/10/2023. CEO của USADA nói ông “không đảm bảo” việc UFC có tuân thủ luật 6 tháng hay không, vì USADA sẽ không còn chịu trách nhiệm sau 2 tháng tới.

Nhưng ít nhất theo những gì đang xảy ra, đã không có ngoại lệ nào được dành cho Conor McGregor. Nếu lời đồn đại về việc Conor có thể dẫn đầu UFC 300 với Michael Chandler là chính xác, thì Conor vẫn hoàn thành lấy mẫu xét nghiệm trong 6 tháng trước trận đấu, rất đúng luật.

CBO UFC Hunter Campbell và Phó chủ tịch Jeff Novitzky phát biểu rất rõ ràng rằng họ thấy bất mãn với cái cách USADA vin trường hợp của Conor McGregor vào, và khiến các võ sĩ UFC, các phòng tập “cực kỳ bối rối” không biết võ sĩ có tiếp tục được kiểm tra doping hay không. 

“Câu trả lời là UFC vẫn sẽ kiểm tra doping,” Campbell khẳng định. “Chỉ là chúng tôi không còn hợp tác với USADA nữa mà thôi.”

Thay thế cho vị trí của USADA trong chương trình kiểm tra doping là một tổ chức khác, Drug Free Sport International. 

Khác biệt lớn nhất giữa USADA với Drug Free Sport là USADA chịu trách nhiệm lấy mẫu và xét nghiệm doping luôn, còn Drug Free Sport chỉ chịu trách nhiệm lấy mẫu máu và nước tiểu từ các võ sĩ. Xét nghiệm sẽ do phòng lab SMRTL của Cơ quan phòng chống doping thế giới WADA thực hiện.

UFC hứa hẹn rằng chương trình kiểm tra doping mới của họ, mặc dù đơn giản và hợp lý hơn cho võ sĩ, nhưng về mặt kỹ thuật thì các xét nghiệm sẽ chi tiết, ngặt nghèo hơn những gì USADA đang làm. 

Ban công nghệ của UFC đang phát triển một hệ thống mới ghi lại lịch trình và vị trí của võ sĩ, thuận tiện để các nhân viên công tác lấy mẫu đến gặp võ sĩ ngẫu nhiên. Công chúng cũng sẽ theo dõi được võ sĩ nào đã được lấy mẫu xét nghiệm, kết quả ra sao một cách rõ ràng hơn.

Còn về phần xét nghiệm, phòng lab SMRTL sẽ có nhiều test tìm kiếm thuốc EPO kích thích sinh sản hồng cầu, các loại hormone tăng trưởng hơn, đồng thời khắt khe hơn trong việc kiểm tra các thông số đồng vị steroids đáng ngờ. Các võ sĩ cũng sẽ có một “hồ sơ sinh học” riêng của chính họ, để so sánh, theo dõi các mẫu xét nghiệm khác nhau theo thời gian.

Dù sao, USADA và các xét nghiệm doping của họ đã đóng một vai trò rất lớn trong việc cải thiện niềm tin của khán giả vào sàn đấu MMA, vốn mịt mù với các scandal về việc lạm dụng TRT, steroids trong những năm đầu 2010. Có sự công bằng từ USADA, MMA mới có thể trở thành một môn thể thao chính thức, chứ không phải là một sàn đấu freakshow vật lộn giải trí. Liệu Drug Free Sport và phòng lab SMRTL có thể thay thế vị trí này? Câu hỏi đó sẽ cần thời gian trả lời.