Với riêng tôi, việc vào Hà Tĩnh là một điều không tưởng. Nhưng như đã nói, tôi làm việc với lứa cầu thủ này từ năm 2016 rồi, giờ bỏ nó thì không được. Và vừa vào đó, đội vô địch hạng Nhất ngay (mùa giải 2019). 

Ngày chuyển giao đội bóng cho Hà Tĩnh, họ muốn tôi vào trong đó làm việc trong thời gian 3 năm. Đúng ra đến tháng 10 tới đây, tôi mới hết hợp đồng. Nhưng đầu mùa giải vừa rồi, tôi cảm thấy mình không còn duyên và nên dừng lại với bóng đá Hà Tĩnh.

Tính tôi là như vậy. Chỉ cần thấy không ổn với những trận đấu không theo ý đồ của mình, tôi sẽ dừng lại.

- Điều “không ổn” ông muốn nhắc tới là gì?

Ngay vòng đấu đầu tiên, đội đã đá hỏng 2 quả phạt đền. Rồi những trận tiếp theo, chúng tôi nhận những bàn thua không đáng có. Tại sao năm ngoái các bạn ấy không mắc phải những lỗi đó mà năm nay lại phạm phải? Tôi cảm nhận được mình mất khả năng năng kiểm soát đội bóng, khi những bàn thua đến dễ dàng. 

Thực ra tôi đã quyết định nghỉ từ vòng 7 sau khi Hà Tĩnh thua Thanh Hóa. Tôi đã đi xe về đến Vinh rồi thì lãnh đạo gọi lại. Lúc đấy tôi cũng suy nghĩ lại. Tôi tự bảo giờ mình mà về như thế thì cũng không phải là mình nữa. 

Vậy là tôi quay lại và có họp trước đội. Tôi bảo rằng nếu 2 trận đấu sắp tới mà đội không có điểm thì tôi sẽ nghỉ. Các bạn bây giờ cũng đủ lông đủ cánh rồi, hãy vươn lên đi, còn tôi sẽ về với bóng đá Hà Nội. 

Thật ra tôi đi làm đầu tiên là vì bóng đá trẻ và lứa đó thành công. Tôi thích đào tạo cầu thủ trở thành ngôi sao hơn là huấn luyện ngôi sao. Tôi hay bảo đã là ngôi sao rồi thì cần gì mình đào tạo. Đến giờ phút này tôi vẫn nói thế. 

Và đó cũng là lý giải vì sao đến giờ phút này tôi quay lại đào tạo lứa cầu thủ sinh năm 2006. Bốn năm nữa lứa cầu thủ này phải tốt. Đó là mục tiêu tôi đặt ra với lứa U15 này kể từ lúc bắt đầu công việc vào ngày 1/7/2021.

- Theo những gì ông nói, dường như đã có việc cầu thủ CLB Hà Tĩnh không nghe theo chỉ đạo của HLV trưởng?

Nói chung, về đào tạo trẻ, gần như tôi dạy các em nghề nên tụi nó rất lắng nghe, chấp hành rất tốt. Và ngay cả khi trưởng thành, các em vẫn vậy. Còn thất bại của tôi ở năm 2021 này không phải thất bại do học trò do tôi đào tạo đâu. Tôi cho rằng nguồn cơn là do ngoại binh và những cầu thủ mà tôi lấy từ nơi khác về. Đó là điều tôi thất bại. Với học trò của mình, tôi rất tự hào về các bạn ấy. Tôi biết 100% rằng các bạn ấy không bao giờ “bán thầy”, “giết thầy”.

Chính vì thế tôi mới nói rằng làm bóng đá Việt Nam rất khó. Tại sao tôi không đi các đội bóng khác làm? Vì tính cục bộ địa phương rất phức tạp. Mình hãy làm ở nơi mà người ta quý mình, tôn trọng mình, cho mình cơ hội như ở Hà Nội. Ngày trước tôi vào Hà Tĩnh cũng bởi vì lứa cầu thủ của mình thôi.

Tôi thất bại với Hà Tĩnh là chuyện rất bình thường. Đương nhiên là tôi muốn xây dựng bản sắc nhưng khi họ làm tốt rồi thì mình về, sao ở đó được. Các em đủ lông đủ cánh rồi thì thầy cũng nên về. Thất bại vừa rồi của tôi nằm ở cầu thủ Tây rất nhiều. Nếu cầu thủ Tây làm tốt thì tôi không thua. Đó là thất bại đầu tiên của tôi. Và thêm nữa, những cầu thủ nội mới về và chưa hiểu được, sẽ bị ảnh hưởng về tâm lý. Vì thế mà tôi ra đi một cách vui vẻ.

Đúng ra hết mùa này tôi cũng không ký lại hợp đồng đâu. Tôi cầm một đội bóng trẻ vào nơi chưa từng có bóng đá chuyên nghiệp, vô địch hạng Nhất, trụ hạng V.League, lại đá có bản sắc. 

Làm bóng đá được như thế cũng “dễ” ấy mà, cho nên người ta cũng chẳng cần mình nữa.

- Rời Hà Tĩnh, tại sao bến đỗ mới không phải là một CLB V.League nào khác mà ông lại quay lại với đào tạo trẻ ở Hà Nội FC?

Tôi nghỉ ở Hà Tĩnh hồi tháng 4/2021. Đến tháng 5, tôi quay lại trung tâm bóng đá trẻ của Hà Nội làm việc rồi. Nói chung, tôi hợp với đào tạo trẻ, bởi đá giải nào tôi cũng có thành tích, có duyên với những chiếc cúp và huy chương. Ngày còn là cầu thủ, tôi đá cho nhiều đội, đi tìm chỗ để kiếm tiền bởi vì không bao giờ người ta đuổi cầu thủ mà chỉ đuổi HLV thôi. 

Thời còn là cầu thủ, tôi đến các đội bóng để kiếm tiền. Nhưng khi làm HLV, tôi hiểu rằng chắc gì đến đội bóng khác đã thành công? Tại sao tôi không gắn bó với nơi tạo điều kiện, chắp cánh cho mình làm HLV. Và chúng ta cũng nên nhớ rằng HLV và cầu thủ là hai nghề khác nhau hoàn toàn.

Nhiều người bảo tôi đang làm ở V.League thì giờ chắc là đi đội V.League khác. Nhưng giờ này ở Việt Nam thì làm ở đội nào được? Ở Hà Tĩnh, tôi dạy cầu thủ lên như thế mà rồi còn không làm được thì đi làm đội nào được nữa. Vậy thôi, tôi lại về với đam mê ban đầu.

- Ông có mất nhiều thời gian để đưa ra quyết định này hay không?

Quan điểm của tôi rất rõ ràng. Còn ai nói gì tôi không quan tâm. Quan trọng là tôi thích cái gì và tôi làm điều mà mình thấy thoải mái nhất. Đó mới là điều quan trọng. Trong gia đình, tôi cũng chẳng giống ai cả. Từ ông bà, bố mẹ đến các em (tôi là anh cả), một mình tôi một kiểu.

Tôi đi lên từ bóng đá trẻ, thành công cũng từ bóng đá trẻ, vô địch các giải trẻ, rồi vô địch giải hạng Nhất cũng với bóng đá trẻ. Tôi chỉ chưa vô địch V.League. Bây giờ tôi vẫn còn trẻ, mới có 45 tuổi và cũng mới vào làm nghề HLV thôi. 10 năm nữa, khi 55 tuổi, tôi có thể đi làm HLV cho đội V.League, xem mọi thứ có phát triển không, cầu thủ Việt Nam có nhiều học viện không, người ta có đầu tư nhiều vào bóng đá hay không? 

Và vấn đề là chưa chắc mình đã tồn tại được. Ở Việt Nam, tính cục bộ rất cao. Mình cục bộ thì mình cống hiến cho Hà Nội FC và mình cũng đã đào tạo ra bao nhiêu cầu thủ cho đội rồi. Người ta biết đến tôi cũng vì là HLV của Hà Nội FC mà, nên chẳng có lý do gì mà tôi phải đến một chỗ khác cả. Quan điểm của tôi là như vậy. Còn khi nào Hà Nội FC không cần nữa thì tôi mới tính phương án tiếp theo. 

Ở Việt Nam, đâu có mấy chỗ tốt được như đội Hà Nội. Từ ông bầu yêu bóng đá, điều kiện tốt, không làm ở đây thì làm ở đâu? Còn vì sao bây giờ tôi quay về U15? Đơn giản vì khi đào tạo trẻ, tôi đã làm hết các lứa tuổi. Nhưng tôi chưa làm U15. Vậy nên giờ tôi xuống làm. Đó cũng là một trải nghiệm. Tôi sẽ gắn bó cùng lứa U15 này đến lúc 19 tuổi, sẽ tham gia các giải và có thể sẽ lên hạng đấy.

- Vì sao ông lại chờ hơn 3 năm, có đủ các bằng cấp rồi mới bắt tay vào việc?

Thường người ta vừa học nâng bằng vừa đi làm. Nhưng tôi lại về nhà đi buôn rồi cứ đến khóa học lại nhảy vào Hà Nội T&T, rồi lại vào CLB Ninh Bình. Phải nói rằng tôi luôn biết ơn anh Văn Sỹ vì đã cho tôi đăng ký vào đội Ninh Bình để đi học, chứ thực ra tôi có làm cho đội ngày nào đâu. Tôi học hết bằng A cũng với danh nghĩa người của đội Ninh Bình. Có đủ bằng, tôi mới bắt đầu vào làm đào tạo bóng đá trẻ của Hà Nội. Lý do cũng bởi chuyện kinh tế thôi.

Sau khi nghỉ đá bóng, tôi có hùn tiền vào với mấy anh em, đi buôn cái này cái kia cùng vợ, cùng bạn bè. Lúc đó nếu mà làm đào tạo trẻ thì tôi sẽ không có thời gian để đi được, tôi sẽ phải bỏ hết mọi thứ khác. 

Hồi 2010, anh Triệu Quang Hà có gọi đi làm rồi đấy chứ. Nhưng đi được 2 ngày thì vợ không cho đi nữa. Lương thấp, mất công, mà lúc ấy tôi lại đang xây nhà. Tôi mới quyết định không đi làm HLV nữa. Tôi ở nhà làm việc riêng rồi đến kỳ học là đi học.

Lúc ấy dù bận rộn với chuyện cơm áo gạo tiền nhưng tôi xác định vẫn luôn phải có hai con đường. Một đường đi kinh doanh, nếu đổ bể thì đi về làm HLV. Sau này biết đâu làm HLV chán lại đi kinh doanh thì sao (cười).

Sau khi toi  xác định xong xuôi hết các thứ rồi thì Đức Thắng mới về làm bóng đá trẻ cho Hà Nội. Cậu ấy cũng biết tôi là người tâm huyết nên rủ tôi đi cùng. Vậy là đến năm 2013, tôi mới quyết định đi huấn luyện và làm từ đó đến giờ.

- Không những để lại nhiều dấu ấn về chuyên môn, ông còn khiến mọi người phải nhớ đến mình với cá tính vô cùng mạnh mẽ. Điều gì đã tạo nên một Phạm Minh Đức như vậy trên băng ghế HLV? Liệu có sự ảnh hưởng nào từ người thầy nào từng dẫn dắt ông trong quá khứ hay không?

Tôi may mắn được làm việc với nhiều HLV giỏi. Đầu tiên phải nói đến bác Lê Thế Thọ ở Đường sắt Việt Nam. Có một câu nói của bác mà tôi chưa bao giờ quên và đến giờ phút này vẫn nói lại cho các học trò nghe: “Nếu các bạn muốn trở thành HLV thì hãy trang bị cho mình ngay từ bây giờ”. Đó là lời bác nói vào năm 1995, tôi cứ nhớ mãi như thế.

Thời điểm đó HLV Lê Thế Thọ là một chuyên gia. Bác ấy là một người cực kỳ kỹ thuật và rất thích cầu thủ kỹ thuật. Bác ấy có đầy đủ những cái ma quái về bóng đá. Giỏi lắm! Mà lại là thầy nữa, giảng viên có trình độ, lại được đi nước ngoài nữa. 

Tôi rất hạnh phúc mới được làm việc với những người giỏi như vậy. Được tiếp cận với những người thầy như thế mà tôi không học thì còn học ai nữa. Tôi luôn luôn chịu khó học hỏi và lại càng may hơn khi được bác Thọ quý.

Được thầy quý chứng tỏ ông thuộc nhóm “con ngoan trò giỏi”, hay còn vì lý do nào nữa?
Bác Thọ hay bảo tôi “bạn này hay thật đấy, thuận được cả hai chân giống tôi”. Một điều nữa là lúc ấy tôi rất liều. Khi đá bóng với các anh, họ càng đá bậy, càng “phang” chân thì tôi càng rê, còn quay lại chửi nhau với họ luôn. Thế là tôi bị các anh lớn ghét. 

Cả cái lứa đấy chẳng thằng nào dám bật lại các anh lớn cả. Nhưng thằng nhóc 19 tuổi như tôi thì chơi hết. Đá láo thì tôi chửi thôi. Ngán gì. Thế là tôi được thầy Thọ bênh.

Tất cả những bài tập của bác Thọ đưa ra toàn là kỹ thuật, ứng dụng, khéo léo. Cầu thủ bọn tôi rất thích tập cùng bác Lê Thế Thọ.

Tôi nghĩ nếu bác Thọ làm việc ở môi trường bóng đá chuyên nghiệp sau này thì sẽ hợp hơn. Bởi đó là thời bóng đá bao cấp. Các cầu thủ đá bóng không nhiều vì đam mê. Họ vào ngành cả rồi. Lương thấp lắm, và có đá hay đá dở thế nào thì cũng vẫn lĩnh lương tháng như thế. Lương công nhân mà. Vì thế đòi hỏi có động lực thúc đẩy rất khó. Cầu thủ về ở với gia đình, sinh hoạt bừa bãi, HLV đưa ra giáo án tập luyện không tập được. Nhưng với các cầu thủ trẻ bọn tôi, tại sao lại được thầy quý? Bởi vì chúng tôi ngoan, thực hiện chiến thuật tuyệt đối, không bao giờ sai ý thầy. Vì thế đương nhiên thầy phải quý rồi. 

Bây giờ mọi chuyện cũng vẫn thế. Cầu thủ trẻ luôn luôn dễ bảo, cầu thủ lớn luôn khó bảo. Từ ngày trước đã như vậy rồi. Thời bao cấp, cầu thủ tính chuyên nghiệp kém. Tôi còn cãi nhau vì có những anh lớn trời nắng đá chẳng chịu chạy gì cả, cứ để một mình tôi chạy còn các ông ấy rình để chộp ghi bàn. Tôi nói thì các ông ấy lại ghét.

Tôi vẫn nhớ như in và thề rằng tôi  không bao giờ làm những việc đó khi tôi lớn. Tôi sẽ động viên các em trẻ, không bao giờ bắt tụi nọ giặt hộ quần áo. Tôi không bao giờ mắng các em trẻ khi họ không chạy hay chưa làm tốt. Từ lúc còn làm cầu thủ, tôi đã tự hứa rằng nếu tôi làm HLV thì bản thân phải chăm sóc tốt cho VĐV. Tôi nhìn từ thời tôi mà ra. VĐV rất khổ. Vì thế, tôi luôn phải quan tâm, lo cho tụi nhỏ. Đặc biệt những lúc tụi nhỏ bị đau, tôi không thể bỏ mặc được.

- Vậy còn những người thầy sau đó của ông thì sao?

Tới khi chuyển sang Công an Hà Nội, HLV Nguyễn Văn Nhã cũng tạo ra rất nhiều ảnh hưởng với tôi. Thầy Nhã có một cái hay là cực kỳ kiên trì. Thanh Châu, Tuấn Thành, rồi sau này là Hải Lâm, Huỳnh Điệp đều bị các đội khác loại. Nhưng về tay thầy Nhã đều chơi tốt cả.

Phải nói rằng về công tác đào tạo, tôi học ở thầy Nhã điều đó. Đừng bao giờ nghĩ cầu thủ này không đá được đâu. Nó mới ở lứa tuổi này thôi, hãy để nó phát triển thêm. Bởi nếu cầu thủ nào cũng bẩm sinh hay thì Việt Nam đầy Messi, đầy Quang Hải, Hồng Sơn à? Không phải năm nào, lứa nào cũng có cầu thủ xuất sắc mà mình phải cố gắng nhìn xem cầu thủ của mình có tố chất gì để giúp các em phát triển lên.

Ví dụ em này chiều cao tốt thì khó có tốc độ nhanh, nhưng kỹ thuật cơ bản ổn định thì mình sẽ định hướng cho đá vị trí gì. Còn em khác có thể thấp nhưng có những điểm dị thì đá ở đâu? Đó là điều mình cần phải kiên trì để nhìn ra và đánh giá. Và tôi đã lấy sự kiên trì của những người thầy của mình trước đây để áp dụng vào khi làm bóng đá trẻ.

Rồi tôi lên ĐTQG, gặp được thầy Calisto cũng là một người rất hay, rất thực dụng. Giáo án huấn luyện của ông luôn có trọng tâm chính. 

Ngoài ra khi lên đội tuyển, ông Calisto cũng cảm thấy sướng hơn vì trình độ cầu thủ trên tuyển cơ bản là tốt rồi. Ông ấy chỉ cần tập thể lực và ghép đội hình, đưa ra cách chơi. Nếu cầu thủ chưa hiểu nguyên tắc, chưa hiểu cách chơi thì thầy Calisto chỉnh sửa cho để phát huy khả năng của họ. Đồng thời ông cũng lựa chọn lối chơi để phát huy được khả năng của cầu thủ, thay đổi chiến thuật với từng trận đấu, có những bẫy để gài đối thủ. Đó cũng là điều tôi học được rất nhiều từ HLV Calisto.

- Và chắc chắn ông còn có thêm nhiều trò cưng khác nữa?

Một người nữa tôi muốn nhắc đến là Bùi Hoàng Việt Anh. Tôi cũng đã kèm cặp rất nhiều, rất kỹ. Rồi Lý Công Hoàng Anh, Tuấn Hải, Trần Đức Nam, Dương Quang Tuấn hay có thể kể đến Trung Học cũng là những cầu thủ mà tôi tự hào. Riêng với Trung Học, cậu ấy là người bị Viettel loại về năm 18 tuổi. Nhưng suốt 3 năm qua, tôi đã đào tạo và em tiến bộ rất nhiều.

Hay một cầu thủ mùa 2020 thi đấu tốt ở Hà Tĩnh là Nguyễn Văn Minh và đã được thầy Park cho lên đá ở đội U22. Mùa này cậu ấy về Hà Nội FC và ít được chơi hơn, nhưng cũng vì mỗi HLV có cách khác nhau để phát triển cầu thủ. Ngoài ra tôi rất tiếc với trường hợp của Lê Xuân Tú. Nếu cậu ấy được đá nhiều thì cũng sẽ rất tốt. Đó là một cầu thủ thể chất không kém gì Tây đâu. 

Đó là những cầu thủ vốn rất bình thường nhưng đã tiến bộ rất tốt, tôi đã làm việc cùng rất nhiều. Còn Đình Trọng, Quang Hải thì tôi nghĩ không cần phải nói vì vốn dĩ họ hay sẵn rồi.

- Nhìn lại những năm tháng đã qua của sự nghiệp, ông có lẽ là một trong những người hiếm hoi có thời gian gắn bó với cả bầu Hiển và bầu Đức. Với cá nhân ông, có kỷ niệm nào khiến ông đặc biệt ấn tượng về hai ông bầu nổi tiếng này?

Điểm chung của hai người đều đam mê bóng đá. Thời bao cấp khi bầu Đức muốn đội bóng phải có sự đột phá thì đã làm rất quyết liệt.

Anh ấy cũng là một người rất quý người. Đó là điều tôi rất trân trọng. Tôi còn nhớ lúc tôi đến Pleiku đầu quân cho HAGL, đích thân bầu Đức đi chiếc Mercedes E240 (xe sang ở thời điểm đó) ra sân bay đón tôi.

Ở Pleiku, có lúc tôi bảo với bầu Đức rằng: “Em ở đây buồn lắm, ở trên này em chẳng quen, trước giờ chẳng xa nhà, xa Hà Nội bao giờ”. Thế là sáng ra, bầu Đức đi xe tới đội bóng đón tôi đi uống café, rồi đưa đi ăn sáng. Một ông bầu mà như một người anh vậy.

Rồi đến dịp nào tôi về thăm nhà, ra chào anh một câu để về thì bầu Đức lại bảo :“Chờ anh, chờ anh”, rồi lại lấy xe đưa tôi ra tận sân bay. Hoặc có buổi tối buồn quá, bầu Đức lại gọi điện, bảo đang ở đâu đó, lên nhà anh chơi.

Đó là những kỷ niệm tôi không bao giờ quên. Phải nói rằng, bầu Đức rất trân trọng cầu thủ, lo cho anh em từng bữa ăn giấc ngủ. Thời điểm đó, đúng là chẳng có ai được như bầu Đức cả và đến bây giờ tôi vẫn luôn trân trọng.

- Còn với bầu Hiển thì sao?

Tôi về đội năm Hà Nội T&T vừa lên hạng (2009). Bầu Hiển lúc đấy mới làm bóng đá thì cũng giống như bầu Đức vậy. Bác ấy đam mê, nhiệt huyết lắm. Mỗi cuối tuần, bác Hiển đều gặp gỡ anh em, liên hoan và động viên đội.

Rồi sau nay bầu Hiển cũng luôn tạo điều kiện để tôi làm nghề. Bác ấy quý tính cách, cách làm việc của tôi. Tôi làm đào tạo trẻ cũng luôn báo cáo lên để bầu Hiển nắm được kế hoạch, xây dựng sự phát triển chung để kế thừa và phải luôn luôn chuyên nghiệp.

Kể cả lúc tôi đi Hà Tĩnh, quay lại đá với Hà Nội, tôi cũng dặn các cầu thủ luôn cống hiến, chơi hết mình vì bóng đá đẹp. Tôi không bao giờ để xảy ra điều gì làm ảnh hưởng tới thương hiệu của bác Hiển. Vì thế những trận Hà Tĩnh gặp Hà Nội luôn rất xanh chín. Tôi muốn làm điều đó và bầu Hiển cũng vậy.

Tại sao tôi được bác Hiển tạo điều kiện vì mình làm việc cũng rất chăm chỉ, đóng góp rất nhiều, được ghi nhận. Đến giờ phút này phải nói rằng bóng đá Việt Nam mà không có những người như bầu Hiển thì khó phát triển, khó bền vững. Bởi cho đến hiện tại, việc làm bóng đá chỉ có mất tiền thôi. 

Muốn đội tuyển mạnh thì CLB phải mạnh. Mà ai là người đầu tư cho đội bóng? Bầu Đức đã phải đầu tư rất nhiều tiền mới có lứa Công Phượng. rồi bầu Hiển cũng phải thế thì mới có lứa cầu thủ bây giờ. Rồi 5 năm nữa những trung tâm phải làm tốt thì từ tuyến U đến các đội tuyển mới có người để kế thừa chứ. Chứ nếu chỉ làm một chu kỳ rồi bỏ thì bóng đá Việt Nam sẽ lên chỉ như bong bóng thôi.

Từ năm 2003 cho đến lúc này thì hai ông bầu đó là hai người mà tôi phải rất cảm ơn và ghi nhận vì họ đã tạo điều kiện để tôi làm việc.

- Xin cảm ơn vì cuộc trò chuyện!